ความรู้คุณค่าในตัวเอง Self Esteem
Self Esteem ความรู้คุณค่าในตัวเอง
คำนี้ยังไม่มีคำแปลสำหรับภาษาไทย หรืออาจจะมีแต่ผู้เขียนไม่ทราบ นักการศึกษา ผู้ปกครอง นักธุรกิจ ตลอดจนรัฐบาล กำลังมุ่งสร้าง ประชาชนให้มี self-esteemสูง ซึ่งหมายถึง บุคคลที่มีความรับผิดชอบต่อการกระทำของตัวเอง มีความซื่อสัตย์ มีความภูมิใจในผลสำเร็จ ของงาน บุคคลซึ่งมีความคิดริเริ่ม และมีความมุ่งมั่น ที่จะแก้ปัญหา และรับผิดชอบปัญหา ที่จะเกิดตามมา เป็นคนที่คนอื่นรัก และรักคนอื่น เป็นบุคคลที่สามารถควบคุมตัวเอง เพื่อให้บรรลุเป้าหมายของงาน โดยสรุปแล้วคนที่มี self-esteem สูง จะหมายถึงคนที่มีความคิด สร้างสรรค์ มีความรับผิดชอบสูง และซื่อสัตย์
ตรงกันข้ามกับคนที่มี self-esteem ต่ำหรือพฤติกรรมป้องกัน (defensive) คนกลุ่มนี้มักจะต้องการ พิสูจญ์ตัวเอง หรือวิจารณ์คนอื่น ใช้คนอื่น เพื่อผลประโยชน์ของตัวเอง บางคนอาจจะหยิ่ง หรือดูถูกผู้อื่น มักจะไม่มีความมั่นใจในตัวเอง ไม่มั่นใจว่าตัวเอง จะมีคุณค่า หรือความสามารถ หรือการยอมรับ ทำให้คนกลุ่มนี้ไม่กล้าที่จะทำอะไร เนื่องจากกลัว ความล้มเหลว คนกลุ่มนี้มักจะวิจารณ์คนอื่น มากกว่าที่จะกระทำ ด้วยตัวเอง และยังพบอีกว่า คนกลุ่มนี้มักจะ ชอบความรุนแรง ติดสุรา ยาเสพติด มีเพศสัมพันธุ์ก่อนวัย
คนที่มี self-esteem จะต้องมีความสมดุลของความต้องการผลสำเร็จ หรืออำนาจ และความรู้จักคุณค่า ความมีเกียรติ และความซื่อสัตย์ ซึ่งอาจจะหมายถึง จิตใต้สำนึก และพฤติกรรมนั่นเอง จิตใต้สำนึกของคนที่มี self-esteem จะต้องรู้จักบาป บุญคุณโทษ รู้สิ่งใดดี สิ่งใดไม่ดี ความสื่อสัตย์ ความมีเกียรติ ส่วนพฤติกรรมของ self-esteem มีความสามารถที่จะคิดแก้ปัญหา เชื่อมั่นในความคิด และความสามารถ ของตัวเอง สามารถเลือกวิธีการตัดสินใจที่ถูกต้อง หากสูญเสียความสมดุลก็จะทำให้เกิดปัญหา เช่น หากจิตใต้สำนึกไม่แข็งแรง หรือสมบูรณ์พอ ก็จะทำให้คนเกิด พฤติกรรมเชื่อมั่นตัวเอง มากเกินไป หยิ่งยโส ดูถูกคนอื่น หากแต่มีแต่จิตใต้สำนึกที่ดี แต่ไม่มีความมุ่งมั่น ที่จะ ประสบผลสำเร็จชีวิต ก็อาจจะไม่ถึงเป้าหมาย ดังนั้นบุคคลที่ชอบพูดถึงแต่ตัวเอง อวดดี ดูถูกคนอื่น คนพาล ชอบเอาเปรียบคนอื่น คนที่กล่าวโทษคนอื่นไม่ถือว่า มี self-esteem
Self-esteem ประกอบด้วย ความตระหนักถึงคุณค่าตนเอง (Self-respect) และ ความเชื่อมั่นในความสามารถตนเอง(Self-efficacy) จนกลายเป็น ภาพแห่งตน (Self-image)
| ความตระหนักถึงคุณค่าตนเอง (Self-respect) | ความเชื่อมั่นในความสามารถตนเอง(Self-efficacy) | ||
|---|---|---|---|
| ความเชื่อว่า ตนเองมีคุณค่า มีความหมาย มีศักดิ์ศรีเท่าเทียมผู้อื่น มีสิทธิ มีโอกาสที่จะสำเร็จ ได้รับสิ่งที่มุ่งหวัง มีสุขได้ เช่นเดียวกับผู้อื่น ชีวิตมีค่า สมควรได้รับการดูแลปกป้องให้ดี การได้รับการยอมรับจากคนอื่น |
ความเชื่อว่า ตนเองสามารถ คิด เข้าใจ เรียนรู้ ตัดสินใจในการแก้ปัญหา การเผชิญหน้ากับความท้าทาย หรืออุปสรรคต่างๆ ในชีวิตได้ ไว้วางใจตนเอง ว่ามีความสามารถ มีพลัง มีประสิทธิภาพ และพึ่งพาตนเองได้ |
||
| ภาพแห่งตน (Self-image) | |||
| ภาพที่เรามองตนเอง (Self-image) | ภาพแรก ในอุดมคติ ที่ฝันอยากจะเป็น ภาพสอง เป็นภาพแห่งความจริง |
||
| ความแตกต่างระหว่างความฝันกับความจริง(Gap) | ใกล้เคียง ข้าเก่ง นับถือตัวเองสูง แตกต่าง ข้าแย่ ภาคภูมิใจต่ำ ไร้ค่า นับถือตนเองต่ำ |
||
| เรามองตนเองเป็นใครอย่างไร และคิดหรือเชื่อหรือมีทัศนคติเกี่ยวกับตนเองอย่างไร เราก็ทำเป็นประจำ บ่อยๆ จนเราเป็นภาพอย่างนั้น |
|||
| ภาพของเราเป็นอย่างไร |
ทางกาย ทางวาจา และทางใจ ที่แสดงออกมา จุดแข็งจุดอ่อน(S&W) ความเป็นไปได้และข้อจำกัด(O&T) ของตนเอง ภาพบวก หรือภาพลบ กับตนเอง |
||
| การสร้างภาพแห่งตน | |||
|---|---|---|---|
| ปฏิกิริยาที่ผู้อื่นมีต่อเรา แล้วเราก็สร้าง ภาพตนเองขึ้นมา ภาพของเราเป็นอย่างไร หากดี ...ภูมิใจ เชื่อถือตนเอง หากไม่ดี ...ดูตนเองไร้ค่า |
ถูกชมว่าดีอยู่เรื่อยๆ --> ภาพแห่งตน ดี น่ารัก ฉลาด ถูกด่าบ่อยๆ-->ภาพแห่งตน ไม่ดี ไม่น่ารัก โง่ ไม่เข้าท่า ภาพจะถูกสะสมทุกๆวัน--> สะสมข้อมูลตนเองและโลกรอบตัวลงในดวงจิตของตนเอง--> กลายเป็นทัศนคติและความเชื่อตนเอง--> |
||
คนที่มี self-esteem มักจะประกอบด้วยสิ่งต่อไปนี้
1. มองโลกในแง่ดีเสมอ มองวิกฤตให้เป็นโอกาส เมื่อมีมืดต้องมีสว่าง มีร้ายต้องมีดี ขาวคู่กับดำ
2. ประเมินตัวเราให้มีคุณค่าอยู่เสมอ
3. เชื่อมั่นในความสามารถตัวเอง
4. มองว่าตัวเราเป็นส่วนหนึ่งของชีวิตและเราสามารถเปลี่ยนแปลงตามที่เราต้องการ
ผู้ที่ไม่รู้คุณค่าตัวเองไม่มีความมั่นใจจะไม่มีความหวัง ไม่มีพลังในการต่อสู้ในที่สุดจะเป็นคนที่ซึมเศร้า
การสร้างความมั่นใจในตัวเอง self-esteem
ความเชื่อมั่นตนเองและรู้คุณค่าตัวเองเป็นส่วนสำคัญในการดำเนินชีวิต ลำพังความคิดอย่างเดียวไม่สามารถสร้างความมั่นใจในตัวเองได้ ความมั่นใจจะเริ่มสร้างตั้งแต่เด็กจนกระทั่งเราตาย ความมั่นใจจะกระทบต่อการตัดสินใจดังนั้นทุกคนความสร้างความมั่นใจให้กับตัวเองอย่างสม่ำเสมอ ตัวอย่างของความมั่นใจเช่นหากคนจะเปลี่ยนอาชีพเขาจะต้องมั่นใจในตัวเองหรือมีคนอื่นเห็นถึงความสามารถของเขาที่จะทำให้ให้สำเร็จ เมื่อมีความผิดหวังหรือความเครียดความมั่นใจหรือเชื่อมั่นในตัวเองจะช่วยให้แก้ไขสถานการณ์ให้ผ่านไปด้วยดี
- ครอบครัวซึ่งมีความมั่นใจหรือเชื่อมั่นในตัวเองสูงความมั่นใจของลูกก็จะสูง
- การพัฒนาความมั่นใจของเด็กจะเกิดขึ้นได้เมื่อเด็กได้เล่นกับเพื่อน
- ผู้ที่มีความมั่นใจสูงมักจะไม่ทำร้ายตัวเอง ไม่ดื่มสุราหรือติดยาเสพติด
- เด็กหญิงวัยรุ่นที่มีความมั่นใจสูงมักจะไม่ประพฤติผิดประเพณี
- ความมั่นใจเป็นลักษณะของแต่ละคนไม่สามารถที่จะให้กันได้แต่สามารถฝึกฝนได้
ในสังคมปัจจุบันมีการเปลี่ยนแปลงเร็ว ความไม่แน่นอนทางเศรษฐกิจ คนที่มีความมั่นใจและมีความสามารถในการตัดสินใจ ความคิดริเริ่มใหม่ๆการปฏิบัติงานเพื่อให้บรรลุวัตถุประสงค์ ความสามารถในการแก้ปัญหา ความสามารถในการสื่อสารกับผู้อื่น เพื่อให้เข้าใจเหมือนกัน คนเช่นนี้จึงจะอยู่รอดในสังคม
| เหตุปัจจัย | Self-Esteem สูง | Self-Esteem ต่ำ |
| ปัจจัยภายใน | หน้าตาดี พื้นฐานอารมณ์หนักแน่น | พิการ เจ็บป่วยบ่อย ประสบการณ์ล้มเหลวบ่อย |
| ปัจจัยภายนอก | ครูชม เพื่อนเล่นด้วย นายชอบ | ครูด่า แม่ด่า เพื่อนไม่คบ |
| ความสัมพันธ์ | เป็นส่วนหนึ่ง เข้าร่วม กลุ่มยอมรับ ครอบครัวกลมเกลียว |
เพื่อนไม่ยอมให้เข้ากลุ่ม เข้ากับพี่น้องไม่ได้ พ่อแม่ขัดแย้ง แม่ขี้บ่น |
ประสบการณ์สำเร็จ |
ทำงานสำเร็จ >ผู้อื่นเห็นคุณค่า >รู้สึกตนเองมีค่า >สร้างคุณค่าและความหวัง >พยายามมากขึ้น |
ล้มเหลว >ปฏิกิริยาเชิงลบจากผู้อื่น >รู้สึกไร้ค่า >ขาดแรงจูงใจและไม่อยากพยายาม |
เรามาเสริมสร้าง self-esteem เพื่อที่จะเป็นคนที่มีประสิทธิภาพสูง Peak Performance
- หาเวลาสักหนึ่งชั่วโมงในตอนเช้าเพื่อพัฒนาตัวเอง อาจจะเป็นการนั่งสมาธิ หรือการพิจารณาตัวเอง หรือ่านหนังสือที่สร้างความเชื่อมั่น หรือฟังเทปคำสอนต่างๆ การเริ่มต้นที่ดีจะทำให้เกิดความมั่นในและประสบผลสำเร็จ
- มองปัญหาและมองโลกในแง่ดี เลิกบ่นสิ่งที่ไม่ดีเกี่ยวกับตัวเอง ลองหากระดาษสักแผ่นจดความคิดที่ดีๆเกี่ยวกับตัวเองไว้ด้านหนึ่ง อีกด้านหนึ่งจดสิ่งที่ไม่ดีแล้วมาวิเคราะห์ ว่ามีสิ่งไม่ดีหรือสิ่งที่ดีมากว่ากัน หานามบัตรจดสิ่งที่ดีหรือคำขวัญที่ดีไว้กระตุ้นเตือนตัวเองอยู่ตลอดเวลา
- ทำบ้านให้ปราศจากความวุ่นวาย ฟังเพลง อ่านหนังสือ หรือคุยกับเพื่อนที่สนิท
- หาวันละ 10 นาทีเพื่อพิจารณาจุดยืนของตัวเอง สิ่งที่สำคัญของชีวิตคืออะไร เราบรรลุหรือยัง เราเดินผิดแนวทางหรือไม่
- คนกับคนที่มองโลกในแง่ดีหรือคนที่มี self-esteem เพราะเพื่อนจะกระตุ้นให้เรามีความมั่นใจและความมุ่งมั่นเพิ่มขึ้น ตรงกันข้ามหากคบคนที่มองโลกในแง่ร้ายจะทำให้เรามองโลกในแง่ร้าย ความมั่นใจก็จะสูญเสียไปด้วยดังนั้นเลิกคบกับคนที่มองโลกแง่ร้าย
- ให้เลิกเปรียบเทียบตัวเองกับผู้อื่น เพราะเราต้องยอมรับว่าคนเราไม่สมบูรณ์ 100%ทุกคน หากเราเปรียบเทียบกับคนอื่นจะทำให้เกิดปัญหาที่ไม่สามารถแก้ไขได้อย่างมากมาย
- ให้หาคนที่จะเป็นต้นแบบเพื่อเป็นแนวทางการดำเนินชีวิต
- ตั้งเป้าหมายที่เป็นไปได้และมุ่งสู่ความสำเร็จนั้น
- หาผู้ที่คอยช่วยเหลือด้านทักษะและทัศนะคติในการดำรงชีวิตหรือการงาน
- หากมีคนชมหรือกล่าวโทษให้กล่าวคำว่าขอบคุณ
- อย่าดูถูกตัวเองหรืออย่ามองว่าตัวเองไม่มีความสามารถ หากเราคอยตอกย้ำถึงจุดด้อยของเรา เราจะไม่มีทางประสบผลสำเร็จ
- ให้เพิ่มทักษะหรือคุณภาพชีวิตจากการทำงาน การอ่านหนังสือ หรือจากสื่ออื่นๆ
- ให้จดสิ่งที่ดีเกี่ยวกับตัวคุณ เช่นความซื่อสัตย์ ความคิดริเริ่ม ความมุ่งมั่น ความเอื้ออาธร เป็นต้น ให้อ่านสิ่งเหล่านี้บ่อยๆ
- จดผลงานที่คุณชื่นชมหรือประสบผลสำเร็จสัก 10 อย่าง เช่นการศึกษา ผลการศึกษา การได้รับรางวัล การช่วยเหลือผู้อื่น
- จดคำขวัญไว้ในที่เห็นชัดและนำมาท่องเมื่อมีโอกาส เช่น ผมยอมรับความสามารถตัวเอง ผมเป็นคนลิขิตชะตาชีวิตของผมเอง หนูภูมิใจและเชื่อมั่นในตัวเอง
| กระบวนการเรียนรู้ จากการเติบโตมากับ. | ผลลัพธ์นี้ เขาจะเป็นคนที่... |
| คำตำหนิ ความเฉยเมย ความอับอาย ความกลัว กำลังใจ คำยกย่องชมเชย การยอมรับนับถือ ความรัก ความมั่นคงปลอดภัย ความสงบ |
สงสัยตนเอง รู้สึกไร้ค่า รู้สึกผิด วิตกกังวล มีความเชื่อมั่น เห็นคุณค่าของตนเอง ยอมรับนับถือตนเอง รักตนเองและผู้อื่น รู้สึกว่าโลกนี้เป็นที่น่าอยู่ มีสันติสุขในจิตใจ |
Self Esteem กับวิถีชีวิต
| วิถีชีวิต | Self-Esteem สูง | Self-Esteem ต่ำ |
|---|---|---|
| การมองตน | น่ารัก ภูมิใจ เปิดเผย กล้าหาญ ซื่อสัตย์ | ไม่น่ารัก ไม่มีคนรักเลย ตนไร้คุณค่า ไม่ภาคภูมิใจ |
| อารมณ์ | หนักแน่น มั่นคง อ่อนโยน รับฟัง ใจกว้าง | หงุดหงิด ขี้โกรธ รุนแรง สงสัยคำชม |
| การเคารพสิทธิของตนเอง | ให้เกียรติ ปกป้องสิทธิ | ทำร้ายคนอื่น ยอมให้คนอื่นเอาเปรียบ ไม่กล้าตัดสินใจ |
| การปรับตัว | ปรับตัวเร็ว ไม่เครียด มองปัญหาเป็นสิ่งท้าทาย | กังวล ปรับตัวยาก การเรียนรู้แย่ |
| ความสัมพันธ์กับผู้อื่น | ยอมรับ ยุติธรรม ใจกว้าง ร่วมมือ จริงใจ ซื่อสัตย์ | อ้อมค้อม กังวล ขี้อิจฉา ใจแคบ |
| ความกลัวถูกปฏิเสธ | ไม่กลัวถูกปฏิเสธ | กลัวถูกปฏิเสธ ดิ้นรน อวดร่ำอวดรวย หาความรักแบบแปลกๆ |
| บุคคลิกภายนอก | สุข มั่นคง มีพลัง หน้าผ่อนคลาย แจ่มใส มีชีวิตชีวา สง่างาม ไหล่ตั้ง เสียงหนักแน่น ชัดถ้อยชัดคำ | เครียด กัวล เศร้าสร้อย หลังงุ้ม ไหล่ห่อ คอตก เสียงเบาและไม่ชัดเจน หงุดหงิด วิตก |
| วงจรที่ไม่สิ้นสุด | คิดและทำ สิ่งดีๆ อย่างต่อเนื่อง | วิธีคิด พฤติกรรม ทำสิ่งไร้คุณค่า ทำตนเองให้ตกต่ำอย่างต่อเนื่อง เช่นการยอมให้เอาเปรียบ |
| ปัญหาสุขภาพจิต | มีความสุข สุขภาพจิตดี มีกำลังใจ มั่นใจ ภาคภูมิใจ พึงพอใจตนเอง พอใจในงาน | เศร้าใจ ท้อแท้ สิ้นหวัง หมดกำลังใจ ปั่นป่วนทางอารมณ์ สุขภาพจิตเสื่อม มองตนเองไร้ความสามารถ ทำร้ายผู้อื่น มักฆ่าตัวตาย |
Self-Esteem กับ พฤติกรรมความสำเร็จ
| พฤติกรรมความสำเร็จ | Self-Esteem สูง | Self-Esteem ต่ำ |
| แรงจูงใจและความกระตือรื้อร้น | กระตือรือร้น ต้อนรับความท้าทาย แสวงโอกาส ใช้โอกาส มีแรงจูงใจ มีพลัง มีเป้าหมาย | หลีกเลี่ยง ไม่มั่นใจ อยู่จำเจ ไม้กล้าเปลี่ยนแปลง ไม่กล้าก้าวไปข้างหน้า ไม่รู้จะเรียนไปทำไม ขาดความรับผิดชอบ เฉื่อยชา ขออยู่ไปวันๆ |
| ความอยากเรียนรู้ | อยากเรียนรู้สิ่งใหม่ๆ ใจกว้าง รับฟัง รู้สึกดีที่ได้เรียนรู้ | ไม่อยากเรียนรู้ |
| ความพยายาม | พยายามสูง เชื่อว่าตนเองทำได้ | แล้วแต่เหตุการณ์จะพาไป ดูถูกตนเอง ไม่เชื่อตัวเองว่าจะทำได้ |
| ความกล้าหาญ | กล้า ไม่กลัวความล้มเหลว ยืนยันความคิดตนเอง แม้ว่าจะแตกต่างจากคนอื่น ใช้ศักยภาพตนเองเต็มที่ ประสบความสำเร็จได้ง่าย | ขี้กลัว หลีกเลี่ยงสิ่งแปลกใหม่ กลัวสิ่งที่ไม่รู้จัก ไม่กล้าคิดแตกต่างไปจากคนอื่น ปราศจากความคิดสร้างสรรค์ |
| ความคาดหวังในตนเอง | คิดเชิงบวกคาดว่าประสบความสำเร็จ สร้างสรรสิ่งใหม่ มีแรงผลักดัน มีความสุข กระตือรื้อร้น | ไม่คาดหวัง เฉื่อยชา ล้มเหลว บางคนคาดหวังเกินตัวจนเป็นไปไม่ได้ บางทีก้ต่ำเกินไป เสี่ยงต่อความล้มเหลว |
| ล้มแล้วลุกได้เร็ว | ปรับตัวได้เร็ว มีพลังที่จะชนะความยากลำบากได้ ล้มแล้วลุกได้เร็ว | ล้มเหลวนิดเดียวก็ล้มเหลวไปทั้งชีวิต ซึมเศร้า พลาดวิชาเดียว ก็พังไปทุกวิชา |
| ความอดทน | อดทนสูง พยายามทำงานให้สำเร็จ ไม่ว่าจะยากแค่ไหน | ล้มเลิกง่าย ยอมแพ้ง่าย โอกาสสำเร็จน้อย |
| Self-Esteem กับผู้อื่น |
|