ห้องน้ำในสวน

การใช้ต้นไม้ตกแต่งอาคารบ้านเรือนนั้น เป็นเรื่องปกติที่ทำแล้วได้บรรยากาศสดชื่น สวยงาม และทำกันทุกบ้านเมือง ความแตกต่างอยู่ที่รูปแบบการจัดวาง ภาชนะ และชนิดของต้นไม้ การทำดังนี้ก็คือ การนำต้นไม้ การนำสวนไปไว้ในอาคารบ้านเรือน แต่ถ้าจะนำห้องหับต่างๆ มาไว้ในสวนนั้นจะเป็นไปได้ไหม

เราจะเห็นได้บ่อย ๆ ว่า ห้องน้ำจะถูกตกแต่งประดับประดาด้วยต้นไม้หลากหลาย รูปแบบ ทั้งประดับด้วยไม้กระถาง และจัดพื้นที่สำหรับการตกแต่งสวน ที่เป็นดังนั้นก็เพราะ ห้องน้ำเป็นห้องที่ให้ความสุขสดชื่นในการใช้ ต้นไม้และสวนจึงเป็นส่วนสำคัญ ในการสร้างบรรยากาศของความสดชื่นดังกล่าว แต่ถ้าเราคิดลึกไปมากกว่านั้น คือปลูกต้นไม้ทำสวนในห้องน้ำมาก ๆ จนกลายเป็นสวนไปทั้งหมด จนห้องน้ำที่ว่ากลายเป็นองค์ประกอบหนึ่งของสวน ไม่ใช่สวนเป็นองค์ประกอบของห้องน้ำ ถามว่าเป็นไปได้ไหม มีอะไรที่งานออกแบบ จะทำไม่ได้ อยู่ที่ว่าจะมีผู้นำความคิดอย่างนี้ไปใช้หรือไม่ คำตอบคือมี แต่ไม่น่าจะมาก ถ้าอ่านคอลัมน์นี้จบ คงจะมีคนเข้าใจและเห็นภาพมากขึ้น

การทำห้องหรือบริเวณใช้สอยในสวนนั้นสามารถทำได้หลายห้อง ได้แก่ ห้องอาหาร ห้องนั่งเล่น ห้องน้ำ และห้องทำงาน โรงรถและโถงบันได ห้องอื่น ๆ นอกจากนี้ก็คือไม่ได้ ก็ลองพิจารณาดูว่าไม่ได้เพราะอะไร การทำห้องหรือบริเวณใช้สอยในสวนนั้นก็เพื่อต้องการให้สวนเป็นจุดเด่นของการใช้สอย ต้องการความเขียวสดชื่น ต้องการบรรยากาศ โดยกิจกรรมนั้น ๆ แทรกตัวอยู่ในสวน การทำห้องน้ำในสวนนั้นมีข้อต้องพิจารณาเกี่ยวกับเรื่องต่างๆ ดังนี้

พื้นที่ พื้นที่ทำสวนห้องน้ำอย่างนี้จะมากกว่าปกติ จะมากน้อยแค่ไหนขึ้นอยู่กับรูปแบบของสวนและขนาดห้องน้ำที่หมายถึงส่วนใช้สอยต่าง ๆ รวมถึงสุขภัณฑ์
บริเวณจัดสวน ปลูกต้นไม้ บริเวณจัดสวนที่ได้จากรูปแบบของสวน คือขอบเขตของพื้นที่และตำแหน่งที่ปรากฏอยู่ในพื้นที่ที่จะทำห้องน้ำ งานระบบที่เกี่ยวข้องกับงานจัดสวน สุขภัณฑ์ที่จะต้องแทรกตัวอยู่ในสวน จะต้องคิดไปพร้อมกัน
พื้นที่ที่จะจัดสวน จะต้องจัดเตรียมเอาไว้เป็นพิเศษ ได้แก่ขอบเขตพื้นที่สำหรับใส่ดินหรือวัสดุปลูก ระบบการระบายน้ำ การกันซึมกันรั่ว แสงสว่างที่จะเข้าถึง ความแข็งแรงของระบบพื้นเพื่อรับน้ำหนักของดินปลูกและต้นไม้
การบำรุงดูแลและการให้น้ำ การระบายน้ำจากบริเวณห้องน้ำและระบบรวมของสวนกับห้องน้ำ คือ การเดินท่อน้ำดี ท่อน้ำทิ้ง การทำความสะอาดได้ทั้งระบบ
รูปแบบของสวนกับรูปแบบของห้องน้ำ ห้องน้ำในลักษณะนี้จะให้สวนเป็นจุดเด่น มีส่วนใช้สอยและสุขภัณฑ์เป็นองค์ประกอบแต่มีข้อคิดว่า ต้องเป็นองค์ประกอบ ที่ใช้งานได้ดีไม่ต่างหรือดีกว่าห้องน้ำปกติ

ปัญหาของน้ำก็คือการรั่วซึม โดยเฉพาะกับงานจัดสวนที่จะต้องมีการให้น้ำแก่พืช พื้นที่ปลูกต้นไม้จัดสวนจะต้องรับน้ำโดยปริยาย การระบายน้ำและ การกันน้ำรั่วซึม จึงเป็นเรื่องสำคัญในเวลาเดียวกัน นอกจากน้ำแล้ว พืชก็ยังต้องการแสงเพื่อใช้ปรุงอาหาร ห้องน้ำลักษณะนี้จึงต้องได้รับแสงสว่างเพียงพอ สำหรับสวนและต้นไม้ที่ปรากฏ ความคิดเพียงว่าจะออกแบบและจัดสวนโดยใช้เพียงไม้ในร่ม (แก้ปัญหาแสงสว่างส่องเข้ามาได้น้อย) นั้นกลับไม่ถูกต้อง เพราะไม่ว่าจะเป็นไม้ในร่มชนิดใดก็ต้องการแสงสว่างทั้งสิ้น ในที่ร่มตลอดเวลา แสงแดดเข้าไม่ถึงไม้ในร่มนั้น ๆ จะอยู่ได้เพียงระยะหนึ่ง แล้วก็จะเริ่มทรุด และตายในที่สุด การนำแสงสว่างเข้ามาในห้องน้ำอย่างนี้ทำได้ 2 บริเวณ คือ เข้าทางหลังคา ที่เรียกว่าช่องแสง หลังคา (SKYLIGHT) และเข้าทางหน้าต่าง หรือช่องแสง บริเวณหลังคาต้องคำนึงถึงการรั่วซึมของน้ำฝน บริเวณหน้าต่างหรือช่องแสงก็ต้องคำนึงถึงความเป็นสัดส่วนมิดชิด ในทำนองเดียวกัน แสงก็ต้องเข้าถึงอย่างพอเพียง จึงขึ้นอยู่กับการออกแบบทางสถาปัตยกรรม

การออกแบบห้องน้ำโดยการกำหนดส่วนใช้สอยและสุขภัณฑ์ต่าง ๆ แทรกตัวอยู่ในสวนนั้นไม่ใช่เรื่องง่ายแต่ก็ไม่ใช่เรื่องยาก เพียงแต่ให้คำนึงถึงลักษณะ การใช้สอยในแต่ละบริเวณ การใช้สอยสุขภัณฑ์ต่าง ๆ ว่ามีความสัมพันธ์กันหรือไม่ อย่างไร ในทางปฏิบัติไม่จำเป็น จะต้องยึดตามหลักการจัดผังห้องน้ำทั่วไป สุขภัณฑ์และบริเวณใช้สอยต่าง ๆ อาจจะกระจายตัวแทรกอยู่ตามมุมต่าง ๆ ของสวน อย่าลืมว่าห้องน้ำในสวน สวนย่อมเป็นจุดเด่นของพื้นที่ทั้งหมด เราจะเห็นสวนมากกว่าเห็นห้องน้ำด้วยซ้ำไป ทัศนียภาพที่นำมาเสนอทั้งหมด เป็นเพียงตัวอย่างที่ดูว่าน่าสนใจ และสามารถนำไปใช้ไปพัฒนาต่อได้